Anti-oxidant betekent niets anders dan een stof die kan reageren met een vrije radicaal. Vrije radicalen worden gevormd bij oxidatieve processen, bijvoorbeeld in mitochondria (cel). Het zijn actieve verbindingen met een ongepaard elektron. Die worden door antioxidanten in de cel geïnactiveerd. Als dat niet gebeurt, kan DNA schade ontstaan, omdat de radicalen dan binden aan nucleotiden. Die DNA schade kan gerepareerd worden, maar als dat niet tijdig gebeurt, stijgt de kans dat door mutatie (verandering) een kankercel ontstaat.Stoffen met anti-oxidante werking zijn vitamines, zoals bèta-caroteen (pro-vitamine A), vitamine C en vitamine E. Ook andere stoffen als fenolen, zoals bijvoorbeeld flavonoïden uit fruit, worden tot de anti-oxidanten gerekend. Daarnaast maakt het lichaam ook zelf antioxidanten aan, zoals glutathion en ubichinon. Antioxidanten is een verzamelnaam voor de vitamines E en C, de spore-elementen seleen en zink en bioactieve stoffen, zoals flavonoïden en anthocyanen uit groente en fruit. Ze helpen tegen oxidatie beschadiging van cellen of weefsels. Oxidatie is een proces in het lichaam waarbij agressieve stoffen, zogeheten vrije radicalen, lichaamscellen beschadigen. Ter illustratie: een geschilde appel wordt bruin doordat er zuurstof bij komt. Dit proces heet oxidatie. Door citroensap wordt de appel niet bruin. Dat komt omdat in citroensap antioxidanten zitten, zoals vitamine C. Oxidatie in het lichaam is een normaal proces. Hierbij kan schade aan cellen en weefsels ontstaan, met op den duur mogelijk zelfs hart- en vaatziekten, kanker en schade aan het zenuwstelsel tot gevolg. De antioxidanten die via gezond eten het lichaam binnenkomen, dragen eraan bij dat dit niet gebeurt. Vrije radicalen De agressieve stoffen die door antioxidanten onschadelijk worden gemaakt, worden vrije radicalen genoemd. Ze ontstaan bij de normale stofwisseling, maar vooral ook bij roken en bij het zonnen. Ook bij bepaalde ziektes, zoals ontstekingsreacties, kunnen veel vrije radicalen worden gevormd. Het lichaam gebruikt zelf ook vrije radicalen om ongewenste indringers, zoals bacteriën onschadelijk te maken. Oxidatie ontstaat als de eigen antioxidant capaciteit van het lichaam te kort schiet. Hoe nuttig of schadelijk de vrije radicalen zijn hangt af van de soort en de plaats waar ze worden geproduceerd in de cel. Ook maakt het uit of er voldoende capaciteit aanwezig is voor antioxidanten. Voor vitamine E en C is deze antioxidantwerking duidelijk aangetoond, voor veel (bioactieve) stoffen is dat nog veel minder duidelijk. In de reageerbuis hebben ze wel antioxidant capaciteit, maar of ze die functie ook in het lichaam hebben is nog onvoldoende bekend. Spoorelementen zoals seleen en zink spelen ook een rol bij het onschadelijk maken van vrije radicalen. Het feit dat een bepaalde stof een antioxidantwerking heeft, zegt niet zoveel. Of de stof het schadelijke effect van vrije radicalen teniet kan doen is afhankelijk van het vermogen van de stof om in voldoende mate te worden opgenomen door het lichaam. Daarnaast hangt het ervan af of de stof op de juiste plaats in het lichaam, de cel, aanwezig is. Anti-oxidantwerking meten: ORAC Een methode om de antioxidanten capaciteit van de voeding uit te drukken is de ORAC waarde. De Agricultural Research Service (ARS) in Amerika heeft met deze methode de hoeveelheid antioxidanten van ruim 275 producten in kaart gebracht. Diverse soorten fruit, groente, noten en specerijen zijn gescreend op het vermogen om vrije radicalen te vangen door meting van de Oxygen Radical Absorbance Capacity (ORAC). Deze norm is ontwikkeld door het National Institute on Aging in Baltimore, Maryland. Hoog scorende voedingsmiddelen zijn vooral afkomstig uit de groep groenten en fruit. De meeste antioxidanten bevinden zich in de schil van het fruit. Logisch want de schil beschermt het fruit ook voor de invloed van zuurstof en andere stoffen. Zonder de schil begint een appel al binnen een minuut te verkleuren. De nieuwe ORAC waarde is nog niet zo lang in gebruik. Pas in 2004 werden de eerste waardes bekend. Wetenschappers van het United States Department of Agriculture publiceerden een lijst met de 100 meest geconsumeerde voeding in Amerika. Let op bij de ORAC waarde of deze is uitgedrukt in de waarde per verpakkingseenheid of in ORAC waarde per 100 gram. In de ORAC tabel in de pdf onderaan dit artikel zijn gemiddelde waardes weergegeven. De hoeveelheid antioxidanten varieert per product, afhankelijk van diverse factoren zoals ras, groeiomstandigheden, oogstmethode en verwerking. Antioxidanten als vitamine C, E, bèta-caroteen en flavonoïden spelen een rol in de strijd tegen oxidatieve stress, een factor die een rol kan spelen in de ontwikkeling van onder meer kanker en hart- en vaatziekten. Produkt ORAC waarde per 100 gram Agave (gedroogd) 7.274 Ananas 385 Appels (gedroogd) 6.681 Appels – Fuji 2.589 Appels – Gala 2.828 Appels – Golden Delicious 2.670 Appels – Granny Smith 3.898 Appels – Red Delicious 2.936 Abrikozen 1.115 Artisjok (gekookt) 9.416 Asperge 2.150 Aubergine, rauw 933 Aubergine, gekookt 245 Avocado 1.933 Banaan 879 Basilicum (vers) 4.805 Basilicum (gedroogd) 67.556 Bonen, zwart, rauw 8.040 Bonen, kidney, rauw 8.459 Bonen, lima, rauw 243 Bieten, Rood, rauw 1.767 Bessen, zwarte 5.347 Bessen, blauwe 6.552 Bleekselderij, rauw 497 Bloemkool, rauw 829 Bloemkool, gekookt 620 Brood, roggebrood 1.963 Brood, 7 granen 1.421 Broccoli, rauw 1362 Broccoli, gekookt 2.386 Cacao poeder, ongezoet 80.933 Cashewnoten 1.948 Chili poeder 23.636 Chocolade, puur 20.823 Citroensap 1.225 Cranberries, rauw 9.584 Dadels, Medjool 3.895 Frambozen 4.882 Geelwortel 159.277 Gember, rauw 14.840 Grapefruit 1.548 Kersen 3.365 Kiwi 882 Kiwi, gold 1.210 Kaneel 267.536 Knoflook, rauw 5.346 Knoflookpoeder 6.665 Komkommer 214 Koriander, rauw 5141 Kruidnagel 314.446 Kruisbessen 3.277 Linzen, rauw 7.282 Mandarijnen 1.620 Mango 1.002 Noten, para 1.419 Noten, macademia 1.695 Noten, amandelen 4.454 Noten, pistache 7.983 Noten, hazelnoten 9.645 Noten, walnoten 13.541 Noten, pecan 17.940 Olijfolie 1.150 Oregano, vers 13.970 Oregano poeder 200.129 Paprika poeder 17.919 Peer 1.814 Pepermunt, vers 13.978 Pepers, groen 615 Pepers, oranje 984 Pepers, rood 847 Peper, zwart, poeder 27.618 Pinda’s, rauw 3.166 Pruimen, gedroogd 6.552 Rode wijn 3.873 Rozijnen 3.037 Sinasappels, navels 1.819 Sla, ijsberg 438 Sla, rood 2.380 Sla, groen 1.447 Sorghum, bran (negergierst) 100.800 Tijm, vers 27.426 Tomaat, vers 546 Uien,rauw 1.034 Uien, rood, rauw 1.521 Vijgen 3.383 Vlierbessen 14.697 Wijn, rood 3.873 Wijn, wit 392 Wortels baby, rauw 436 Wortels, gekookt 317 Wortels, rauw 666 Bron: Oxygen Radical Absorbance Capacity (ORAC) of Selected Foods, november 2007 Recently the USDA’s Nutrient Data Laboratory (NDL) removed the USDA ORAC Database for Selected Foods from the NDL website due to mounting evidence that the values indicating antioxidant capacity have no relevance to the effects of specific bioactive compounds, including polyphenols on human health. There are a number of bioactive compounds which are theorized to have a role in preventing or ameliorating various chronic diseases such as cancer, coronary vascular disease, Alzheimer’s, and diabetes. However, the associated metabolic pathways are not completely understood and non-antioxidant mechanisms, still undefined, may be responsible. ORAC values are routinely misused by food and dietary supplement manufacturing companies to promote their products and by consumers to guide their food and dietary supplement choices. A number of chemical techniques, of which Oxygen Radical Absorbance Capacity (ORAC) is, one, were developed in an attempt to measure the antioxidant capacity of foods. The ORAC assay measures the degree of inhibition of peroxy-radical-induced oxidation by the compounds of interest in a chemical milieu. It measures the value as Trolox equivalents and includes both inhibition time and the extent of inhibition of oxidation. Some newer versions of the ORAC assay use other substrates and results among the various ORAC assays are not comparable. In addition to the ORAC assay, other measures of antioxidant capacity include ferric ion reducing antioxidant power (FRAP) and trolox equivalence antioxidant capacity (TEAC) assays. These assays are based on discrete underlying mechanisms that use different radical or oxidant sources and therefore generate distinct values and cannot be compared directly. There is no evidence that the beneficial effects of polyphenol-rich foods can be attributed to the antioxidant properties of these foods. The data for antioxidant capacity of foods generated by in vitro (test-tube) methods cannot be extrapolated to in vivo (human) effects and the clinical trials to test benefits of dietary antioxidants have produced mixed results. We know now that antioxidant molecules in food have a wide range of functions, many of which are unrelated to the ability to absorb free radicals. For these reasons the ORAC table, previously available on this web site has been withdrawn. Last Modified: 05/16/2012 |